Pvc recycleren is duurzaam, hoogwaardig én waardevol

Het pvc dat uit ramen, deuren, rolluiken of gevelbekleding komt, kan perfect gerecycleerd worden mét behoud van de kwaliteit. Uit het recyclaat kan er met andere woorden nieuw, volwaardig pvc-schrijnwerk gemaakt worden.

Recycleren vergt kennis en expertise ...

Pvc is al langer een steeds duurzamer materiaal. Organisaties zoals VinylPlus hebben bijgedragen aan het onderzoek en de ontwikkeling van pvc-recycling, en ook de sector zelf heeft niet stilgezeten. Anno 2022 is men in staat om het pvc, afkomstig uit raam- of deurprofielen, rolluiken en gevelbekleding, 100% te recycleren.

Belangrijke nota daarbij is dat het niet gaat om downcycling, naar een gerecycleerd product van lagere kwaliteit, maar dat de originele kwaliteit minimaal kan worden behouden of zelfs kan worden verbeterd. Upcycling dus: van oude slecht isolerende ramen naar nieuwe ramen die voldoen aan de huidige en toekomstige isolatienoden. Het gerecycleerde pvc kan  perfect gebruikt worden voor de productie van nieuwe raam- en deurprofielen of ander schrijnwerk.

Achter dat recyclageverhaal gaat er evenwel heel wat kennis en expertise schuil, net als de wil om erin te investeren. Een recyclagesite ontwikkelen en opbouwen vereist namelijk heel wat tijd en middelen.

… maar is absoluut waardevol

Tegenwoordig kunnen we stellen dat het zeer waardevol is om pvc te recycleren, en dat op verschillende vlakken. Zo zijn er ten eerste uiteraard de milieudoelstellingen die bedrijven zichzelf opleggen, alsook de doelstellingen vanuit de overheid. Maar er is meer: de primaire energiebehoefte om pvc te recycleren ligt tot 90% lager dan bij de productie van nieuwe pvc. Dat zorgt voor een significante energiebesparing ten opzichte van nieuwe grondstof.

Ramen die uitgebroken worden tijdens renovaties of zaagresten van schrijnwerkerijen zouden normaal gezien gestort worden. Voor de pvc-recyclagebedrijven betreft dit een belangrijke instroom van grondstof; het is enkel zaak om die materialen tot bij hen te krijgen. Overigens is het nog niet zo dat containerparken in hun aanbod van containers onderscheid maken tussen de verschillende soorten pvc. 

Ten slotte vergroot je ook de controle op de aanvoer van grondstoffen als je zelf recycleert. Zeker in de huidige tijden, waarin de kostprijs en leveringstermijnen van materialen volatiel te noemen zijn, kun je op die manier een voorsprong nemen.

Tegenwoordig kunnen we stellen dat het zeer waardevol is om pvc te recycleren, en dat op verschillende vlakken

Nieuw is natuurlijk de EU-wet die sinds 1 januari 2024 het gebruik van lood in de productie van nieuwe ramen verbiedt. Dat is vanwege mogelijke schadelijke effecten op het gebied milieu en gezondheid voor wie in contact komt met lood. Sommige bedrijven zijn de voorbije jaren al gestopt met het gebruik van lood in het productieproces, maar niet allemaal. 

Ramen die voor 2000 geproduceerd zijn, bevatten sowieso lood. Er komt straks dus een grote stroom van pvc-ramen die hergebruikt kunnen worden, maar dus ook lood bevatten. De EU heeft ervoor gekozen om lood toe te laten in deze profielen, mits het hermetisch afgesloten is en dat het nooit in contact kan komen met de gebruiker van het raam. Een belangrijke overweging daarbij is dat het alternatief - het verbranden van al deze ramen - nog veel schadelijker voor het milieu zou zijn. De voorwaarde is dus dat het lood volledig ingekapseld is. 

Enkele cijfers

Verschillende studies wijzen uit dat je, als je 1 ton gerecycleerd pvc gebruikt ten opzichte van 1 ton nieuwe pvc, tot 2 ton CO₂ kunt uitsparen, vanwege de immense energiebesparing. Op het Europees vlak bedraagt de CO₂-besparing door pvc-recyclage vandaag zo'n 1,5 miljoen CO₂ per jaar.

Pvc heeft vandaag ook de op één na actiefste recyclagecyclus, na PET. Door de inspanningen van sectororganisaties zoals VinylPlus en EPPA en de samenwerking met diverse bedrijven, kreeg de ontwikkeling om pvc te recycleren de wind in de rug. Vandaag draagt dat recyclageproces actief bij tot de realisatie van de doelstellingen van de Europese Green Deal en de Circular Plastic Alliance. Tussen 2000 en 2022 heeft men al 6,5 miljard ton pvc gerecycleerd, goed voor een CO₂-besparing van 13 miljard ton, mét een jaarlijks stijgende tendens. In 2019 werd er in Europa zo'n 363.000 ton pvc-profielen gerecycleerd, waardoor er 726.000 ton CO₂ bespaard werd in vergelijking met de productie van nieuwe pvc. Dat komt overeen met het verbruik van een stad van 75.000 inwoners, volgens een berekening van EPPA, de Europese handelsvereniging voor fabrikanten van harde pvc-raamprofielsystemen en aanverwante bouwproducten.

Het recyclageproces

De recyclage van pvc verloopt geheel mechanisch en dus zonder chemische stappen. Op zich worden alle pvc-profielen aanvaard, zowel die van raam- en deurprofielen, rolluiken als gevelbekleding. Een van de weinige voorwaarden is dat de beglazing verwijderd wordt.

In grote lijnen bestaat het recyclageproces uit vier stappen.

Ten eerste wordt het aangevoerde pvc ontdaan van ijzer en verkleind. Het pvc gaat doorheen een shredder, waarna alle metalen worden verwijderd. Met speciaal ontwikkelde scheiders worden minerale fracties zoals zand, glasstukjes … zo goed mogelijk afgezonderd uit de pvc-materiaalstroom.

Daarna wordt al het vuil van het pvc gewassen. Via bijvoorbeeld een drijf-zinktechniek worden er in eenzelfde beweging lichtere fracties van het pvc gescheiden. Denk daarbij aan folies, isolatiemateriaal, hout en andere. Het resultaat is dan een gewassen maalgoed. Er zijn overigens ook andere mogelijkheden dan deze drijf-zinktechniek, bijvoorbeeld een techniek waarbij statische elektriciteit wordt opgewekt. 

Dat maalgoed wordt elektrostatisch en conductief gesplitst van materialen als rubbers, de laatste metalen of resterende houtfracties. Daarna wordt de materiaalstroom gesorteerd op kleur: wit of niet-wit (bunt).

Ten slotte wordt deze ‘zuivere' grondstof opgesmolten en door een filter geduwd om de laatste, onsmeltbare deeltjes te scheiden van het pvc. Na dat smeltproces wordt er granulaat van het pvc gemaakt.

Pvc kent geen kwaliteitsverlies bij de mechanische recyclage

Perceptieprobleem wegwerken

Pvc heeft – zeker in ons land – nog de connotatie een wegwerpproduct te zijn. Zeker op het vlak van schrijnwerk maakt men al snel de vergelijking met aluminium, dat 100 procent gerecycleerd kan worden en zo een circulair systeem kan vormen. Maar dat kan ook met pvc, en dat voor een fractie van de energie die je voor aluminium nodig hebt. Aluminium begint pas te smelten vanaf 660 °C en meer, terwijl je bij pvc slechts tot 160 °C moet gaan.

Pvc kent daarnaast ook geen degradatie van kwaliteit wanneer het gerecycleerd wordt. In theorie kan het materiaal zeven tot tien keer gerecycleerd worden zonder kwaliteitsverlies, al zijn die cijfers vooral indicatief omdat het materiaal eigenlijk nog te jong is om dat proefondervindelijk aan te tonen. Bovendien heeft elk profiel een levensduur van 30 tot 50 jaar en kan het 8 keer gerecycleerd worden, waardoor je in se spreekt over enkele honderden jaren waarin dezelfde pvc gebruikt kan worden.

Pvc-fabrikanten die recycleren zijn vandaag ook ambitieus in hun doelstellingen. Zij willen hun recyclagevolumes op korte termijn opdrijven of zelfs verdubbelen, door hun recyclage-units te verfijnen en door de aanvoer drastisch te verhogen door die efficiënter te laten verlopen.

Daar schuilt een uitdaging. Vandaag komt de aanvoer vooral van klanten en vanuit de sorteercentra, waar het pvc-schrijnwerk terechtkomt in het gemengde bouwafval en daarna uitgesorteerd wordt. De doelstelling is om pvc eenzelfde status als metaal te geven: metaal wordt in België wel eerst verzameld en gesorteerd voor het in recyclagecentra terechtkomt.

De sector wil in overleg gaan met de overheid om over te gaan tot gescheiden bouwafval, omdat het in se een kostenneutrale ingreep zou zijn: recyclage is een goedkoper alternatief dan storten of afvalverbranding. Dat kost namelijk ook geld en door minder stortafval te hebben, kun je besparen. Daartegenover staat wel wat extra moeite vanuit de particulier of de medewerker van een recyclagecentrum om het actief te scheiden.

De sector is alvast overtuigd van deze piste en ijvert voor meer bewustwording en sensibilisering, zodat men ook met pvc een gesloten materiaalkring kan vormen, als onderdeel van het circulair bouwen.

Recyclingstroom

Een andere uitdaging voor de sector is de recyclingstroom. Niemand weet of de sector voldoende recyclingmateriaal voorhanden heeft om telkens hoge percentages recycling te bereiken in de profielen. Dat heeft te maken met de uitstekende kwaliteit en lange levensduur van bestaande pvc-producten, waardoor het niet altijd noodzakelijk is om het volledige pvc-element te vervangen. Vaak wordt geopteerd om het glas te vervangen naar een rendementsuitvoering.

Die goede kwaliteit is een pluim voor de sector, maar de keerzijde is dat de instroom van oude pvc in de recyclageketen zeer fluctuerend en niet constant is. Het kan dus zijn dat er onvoldoende materiaal voorhanden is om bepaalde percentages aan recyclagemateriaal in de profielen te kunnen garanderen. De recyclagestroom op peil houden, is absoluut een uitdaging voor de sector.

Met dank aan Deceuninck, Kömmerling, Schüco en Veka