Waarop letten bij de aankoop van een afkortzaag?

Nauwkeurig op maat zagen, al dan niet in verstek

De afkortzaag behoort tot de basisuitrusting van heel wat vakmensen. U zaagt er namelijk snel en nauwkeurig balken en profielen op maat mee, al dan niet met een aangepaste hellings- en/of afschuiningshoek. En dat ook ter plaatse, aangezien het toestel vaak mee te nemen valt. De afkortzaag onderging de laatste jaren enkele innovaties, waardoor u mogelijk de zaaglijn, via een ledlampje boven het zaagblad, tijdens uw werkzaamheden kunt zien. Andere innovaties zijn onder meer machines met accu’s en netsnoer, ergonomische ingrepen …

Wat is een afkortzaag?

Iedereen die balken of profielen op een standaardlengte moet afzagen, klaart deze klus vlot met een afkortzaagmachine. Denk maar aan scheidingswanden in de houtskeletbouw of aan het ter plaatse op maat zagen van de glaslatten van een raam. Met de klassieke afkortzaag – waarop we in dit artikel focussen – zaagt u op de juiste maat, al dan niet in verstek. Sommige afkortzagen zijn echter ook uitgerust met een zaagtafeltje, waardoor u een langssnede kunt zagen. In andere gevallen is een zaagtafel voor langssnedes net uitgerust met een afkortfunctie.

Snel, nauwkeurig en in verstek

Met een afkortzaagmachine is het vlot werken. U legt eenvoudigweg het werkstuk aan, klemt het vast en zaagt het door. U moet dus weinig zaken instellen. Tegelijk gaat u nauwkeurig te werk, zeker dankzij oplossingen die de zaaglijn extra zichtbaar maken (zie verder). En dat alles ter plaatse op de werf, aangezien het toestel vaak mee te nemen valt. Heeft de machine een verstekfunctie, dan kunt u ook vlot meerdere balken of profielen in eenzelfde hoek afzagen.

Horizontaal klikt u de zaag meestal in veel­gebruikte maten of traploos in een vereiste hoek vast. Dit kan doorgaans van 50/52/60 graden links tot 60 graden rechts (naargelang van het model). Soms kunt u de zaag ook verticaal kantelen, voor afschuining. Veelvoorkomende vaste maten daarbij zijn 0, 22,5, 45 en 47 graden, langs een of beide kanten van het blad. Ook hier is er mogelijk in vooraf ingestelde maten voorzien of kunt u de hoek traploos instellen. Door de hellings- en afschuiningshoek te combineren, kunt u in dubbel verstek werken.

Verschillende soorten

Bij sommige afkortzagen kunt u het zaagblad enkel naar boven en naar beneden bewegen, waardoor het zaagbereik relatief klein blijft. Bij andere modellen trekt u de zaag eerst met uitgeschakelde motor hoog naar u toe, schakelt u de motor vervolgens in en haalt u de zaag daarna naar beneden en vooruit, door het werkstuk heen. Zo stijgt het zaagbereik tot mogelijk 120, 305 en 345 mm op 90 graden (naargelang van het model). In dit artikel focussen we op bovenstaande types, maar daarnaast bestaan er ook radiaalzagen. Daarbij hangt de zaag aan een brug, haaks op het werkstuk. Wanneer u de zaag daardoor haalt, trekt u die langs de brug naar u toe. Deze installatie is groot, ze past dan ook enkel vast opgesteld in een atelier.

Hoe gaat u concreet aan de slag?

We leggen de werking van de machine uit aan de hand van een voorbeeld: de afkortzaagmachine wordt namelijk vaak ingezet voor het plaatsen van scheidingswanden.

• • Neem in dit geval eerst de maat tussen de vloer en het plafond, en breng deze vervolgens over op het werkstuk met een winkelhaak, indien nodig in verstek. Een hoek kunt u meten met een zwaaihaak, en daarmee overbrengen op het stuk.
• Stel nu de machine zelf in de juiste hoek in (horizontaal en/verticaal), net als de eventuele lengteaanslag.
• Leg de balk op de zaagtafel, stabiel op de ondergrond. Breng daarna de zaag naar beneden, tot de tanden het hout raken.
• Schuif de balk in de goede positie. Klem het werkstuk vast – eventueel met een snelspansysteem – start de zaag en laat ze rustig door het stuk zakken.

Belangrijke eigenschappen

Weergave van de zaaglijn

Bij bepaalde modellen bevindt er zich een ledlampje boven het zaagblad, dat links en rechts daarvan schijnt, zodat het blad een slagschaduw nalaat daar waar het zal zagen. Naarmate het zaagblad naar beneden gaat, wordt die schaduw groter. Deze oplossing is geschikt voor bij onder meer de houtskeletbouw en dakwerken.

Daarnaast bestaan er ook nog toestellen met twee lasers, die langs de beide zijden van het zaagblad op het werkstuk schijnen. Wat zich op dat moment tussen de lasers bevindt, verwijdert u met de zaag. Deze dubbele laser is interessant voor onder meer schilders of interieurbouwers, wanneer ze sierlijsten of plinten maken. Andere modellen kunnen beschikken over één laser, langs één zijde van het zaagblad.

Het zaagblad

Over het algemeen bekomt u met een afkortzaag een propere zaagsnede aan de bovenkant van een houten werkstuk, maar een meer versplinterde aan de achterkant. Daarom vindt u houtzaagbladen voor de afkortzaagmachine met een wisseltand en een negatieve vertanding op de markt. Hiermee krijgt de achterkant volgens de producent een zuiverdere zaagsnede, en dus een nette, zuivere afwerking van het oppervlak. Reden daarvoor is het feit dat het snijvlak van de zaagtand niet door de plaat getrokken wordt, maar een beetje weerstand biedt.

Zaagkop

Bepaalde modellen werken met een geremde flens, zoals bij de schijfremmen van een auto. Deze flenzen aan de zaagkop spannen zich vanzelf harder aan voor een beter zaagresultaat door de beweging van het zaagblad.

Afkortgeleider

Eventueel kunt u bij de afkortzaagmachine ook een onderstel kopen, om grotere lengtes te ondersteunen, met links en rechts een lengteaanslag die u kunt uitschuiven tot bijvoorbeeld 2,4 m. Zo kort u elk werkstuk steeds vlot tot dezelfde lengte af, zonder telkens opnieuw te moeten afmeten.

Zaagcapaciteit

De afkortzagen kunnen op 90 graden houten balken bijvoorbeeld tot 303 x 110 mm doorzagen, 305 x 88 mm onder de flens en 140 x 60 mm achter de flens, of 370 x 85 mm, met afstandshouders te verhogen naar 200 x 120 mm of 400 x 70 mm. Qua aandrijving vindt u drie opties. Bij de goedkoopste modellen zit de motor rechtstreeks op het zaagblad. Beter zijn echter de riemaandrijving (wel meer onderhevig aan slijtage) en de aandrijving via een tandwielkast.

Beveiliging

Sinds 2019 gelden er nieuwe beveiligingsnormen voor onder meer afkortzagen: namelijk de IEC 62841. Deze moeten de kans op een arbeidsongeval nog verder uitsluiten.

Zaagkapbeveiliging

Zo moet elke fabrikant zijn zaagmachines volgens de nieuwe vereisten van vandaag van een beschermingskap voorzien, die de zaag, wanneer ze in rust is, volledig afsluit. De kap mag nergens een opening van meer dan 1 cm² vertonen.

Ondersteuning van planken

Volgens dezelfde nieuwe veiligheidsnormen moet de afkortgeleider, waarop uw te verzagen werkstuk rust, volledig vastzitten aan de zaagmachine.

Snelrem

Het zaagblad na gebruik zo snel mogelijk stil krijgen is een van de belangrijkste kenmerken van een veilige afkortzaag. Bij bepaalde modellen is het mogelijk om het zaagblad binnen de 2 tot 3 seconden stil te laten vallen.

Sluitende kledij

Verder vermeldt elke handleiding dat u tijdens het gebruik van de afkortzaag sluitende kledij moet dragen, net als een hoofdtelefoon ter bescherming van uw gehoor. Let ook op met lange haren en sieraden.

Stofafzuiging

Een stofzak vangt niet altijd afdoende het stof op, in het licht van de Europese wetgeving over fijnstof. Hardhoutstof moet bijvoorbeeld altijd zo veel mogelijk worden afgezogen, aangezien het een kankerverwekkende stof is. Daarom schakelen fabrikanten stofafzuiging in, al dan niet in combinatie met een rubberen flap die luchtverplaatsing van langs de achterkant van de machine zo veel mogelijk tegenhoudt. Hoe dikker en hoe korter de stofafzuigslang, hoe beter het stof afgezogen wordt. De bijbehorende stofafzuigslang kan bijvoorbeeld een diameter van 36, 35 of 50 mm hebben.

Volg de ideale zaagsnelheid

Naargelang van het bouwmateriaal dat u ermee kunt verzagen, kent elk zaagblad een ideaal te gebruiken toerental, dat u het best niet overschrijdt. Kunststof mag u bv. niet sneller dan aan 3.000 tpm verzagen, anders smelt het materiaal. Bouwstofplaten verzaagt u veilig tegen ongeveer 2000 tpm. Mogelijk hebben de zaagbladen een kleurencodering in functie van het te zagen materiaal. Telkens met een aanbevolen ideaal toerental.

Extra troeven

Ergonomie

Fabrikanten sleutelen op verschillende punten aan de ergonomie van hun zaagmachines. Denk maar aan een ergonomisch handvat waarmee u de zaag makkelijk naar beneden haalt.

Of handgrepen in kunststof, omdat metalen handvaten in de winter ijzig koud kunnen worden, waardoor het risico op bevroren vingers reëel wordt. Denk daarbij ook aan het bepalen van de verticale hellingshoek met een draaiknop vooraan, nadat u een hendel bovenaan naar achteren deed. Of het instellen van de horizontale verstekhoek door een hefboom eenvoudig even naar omhoog te halen, in een juiste hoek te zetten en dan weer naar beneden te duwen. Wanneer u de afkortzaag verplaatst, moet ze zo compact mogelijk zijn en dient het zwaartepunt zo dicht mogelijk tegen uw lichaam te liggen. Zo weegt het toestel minder zwaar door en kantelt het niet weg wanneer u het met twee handen vasthoudt. Daarom kan de houvast aan de haspel voor de kabel zich zo hoog bevinden. Zo ligt het zwaartepunt net onder de denkbeeldige lijn van uw handen.

Plaats besparen

Bij sommige modellen zit de motor vast op stangen, die dan aan de achterkant van de voet van de machine uitsteken wanneer u de zaag door het werkstuk haalt. Dit probleem wordt mogelijk opgelost door de zaagkop over de stangen te laten schuiven. Andere fabrikanten werken met een scharnierarm om de uitstekende stangen te vermijden. Beide oplossingen besparen plaats in het atelier.

Hoe verwisselt u een zaagblad?

In eerste instantie dient de machine geblokkeerd te worden. Ook de as is dan geblokkeerd. Vervolgens draait u de schroef los die het zaagblad op zijn plaats houdt. Daarvoor steekt er mogelijk een inbussleutel in de haspel.

Een handige tip: de meeste afkortzaag­machines hebben een tegengestelde schroefdraad. U draait de schroef op het zaagblad dus los in de richting waarin de zaag draait, niet omgekeerd.

Nieuwigheden

Doorheen dit artikel kwamen al enkele innovaties aan bod, zoals de dubbele laser of het ledlampje om te zien waar de machine zal zagen, ergonomische ingrepen, het aan beide kanten kunnen werken in een hellings- en verstekhoek ... Op enkele vernieuwingen gingen we echter nog niet in.

Ook met accu

Op de markt kunt u vandaag een afkortzaagmachine van 305 mm diameter met zowel accu’s als een netsnoer vinden. De twee accu’s van 54 V worden aangedreven door een motor van 108 V, waardoor de machine dezelfde kracht heeft dan wanneer u ze met snoer gebruikt. Met dit toestel kunt u 244 balken van 90 x 45 mm verzagen. Voor grotere projecten sluit u de afkortzaag aan op de netstroom.

Opbergkisten als ondersteuning

Een andere nieuwigheid zijn de opbergkisten van bepaalde afkortzagen die even hoog zijn als de aanslagtafel. Zo kunt u de koffer naast de tafel zetten, als extra ondersteuning, wanneer u met het toestel op de grond werkt (bijvoorbeeld bij het plaatsen van parket).

Met dank aan: Bosch Professional Power Tools, Metabo, DeWALT en Festool